«Նոր Յառաջ»

Երեւան

Հարցազրոյց* «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի տնօրէն Աշոտ Բլէեանի հետ

Ա. (Ապրիլի 13)

ԽՄԲ. «Ն.3»ի – Կրթական համակարգը որեւէ երկրի զարգացման գլխա­ւոր ազդակն է։ Հայութեան քրիսւոոնէութեան դարձի օրերէն՝ կրթութիւնը, ուսումը կարեւոր դեր կատարած են անոր ինքնութեան կերտումին մէջ։ Նախքան հանրակրթական դպրոցներու ընդհանրացումը, Եկեղեցին եւ եկեղեցա­կանները կրթական կարեւոր դերակատարութիւն ունեցած են։ Կաթոլիկ եւ աւետարանական առաքելութիւներու ներթափանցումը Հայութեան մէջ՝ եղած է կրթական հսկայ ներդրումներու շնորհիւ։ Հանրակրթական հաստատաթիւնները նոր երեւոյթ են, Ֆրանսական յեղափոխութեան հետեւանքներէն: Աշոտ Բլէեան հանրակրթութեան բաց, ազատ համակարգի հաւատացեալ մըն է, թէեւ իր տնօրինած դպրոցին անունը կը կրէ Մխիթարեան ուխտի հիմնադիր աբբահօր անունը։ Ունի համոզում, տեսիլք եւ հանրակրթութեան կարեւո­րութեան փարած հիմնաւոր հայեացքներ։ Եղած է Հայաստանի Կրթութեան նախարար, Քոչարեանի օրօք բանտարկուած է։ Ազատ արձակուելէ ետք, քաղաքական կեանքէն քաշուելով նուիրուած է կրթական աշխատանքին։

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը եզակի, առինքնող հանրակրթական օճախ մըն է, որուն կեդրոնական դերակատարը եղած է Բլէեան։ Յորդառատ աղբիւրի նման կրթութեան վերաբերեալ նորարարաթիւնները, գաղափարները ինքնաբուխ, անբռնազբօսիկ, կը ժայթքին անոր ինքնութեան ակունքներէն եւ ազատ, ինքնավար կերպով կը տարածուին, համակելով, գրաւելով շրջապատը, միջավայրը։ Այո, կրթական հայ­եացքները Բլէեանի մօտ բնազդային են։

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ստեղծումէն ի վեր՝ կառոյցը անցած է հասունացման զանազան փուլերէ, ապրած է յեղաշրջումներ, որոնք դպրոցը դարձուցած են լուսաւոր, ներաշխարհը սնող, մարդամօտ, աշխատունակ, բազմաստեղծ, ծնողներուն ներուժը գործի լծող, գործընկերութիւնը ապահովող, թաղին բնակիչներուն համար հիւրընկալ։ Բլէեանի մօտ դպրոցը միայն մտային ունակութիւնները, գիտութիւնները ամբարող ու զարգացնող միջոց չէ, միայն կրթական ծրագիր չէ, ուսումնառութիւն չէ, արտադպրոցական աշխատանոցներու վայր, ընկերական միջավայր չէ… դպրոցը նաեւ ճարտարապետութիւն է, լոյսի հետ յարաբերութիւն, դա­սարաններու դռներու, լուսամուտներու, ներքին կահաւորման, միջացքներու փոխյարաբերութիւն է, տարբեր մասնաշէնքերու հաղորդականութիւն, որոնք երեխաներուն հոգեբանութեան վրայ ներգործութիւն կ՚ունենան։ Դպրոցը բնապահութի՛ւն է, առողջապահութի՛ւն, մարդկային ազատ, անկախ յա­րաբերութիւներու վայր։ Դեռ դպրոցը աշխարհագրութիւն է, բնակավայր՝ որ ունի շրջապատ, կենսոլորտ, կենդանական, դաշտային, լեռնային, ջրային եւ օդերեւութաբանական առանձնայատկութիւններ։ Մէկ խօսքով դպրոցը, հանրակրթութիւնը հանրապետութեան մեծագոյն ձեոքբերամն է, պետութիւնը հիմնաւորող գլխաւոր հաստատութիւնը։ 

«Ն.Յ.» — Պրն. Բլէեան, նկատի ունենալով ընտրական հիմնական փոփոխութեան այս ժամանակաշրջանը եւ դպրոցներու տնօրէններուն առընչուած բոլոր ցանկագրութեանց հարցերը, կ՚ուզէինք գիտնալ ձեր տեսակէտը եւ տպաւորութիւնները այս ընդհանուր իրադարձութիւններուն կապակցութեամբ։
Աշոտ Բլէեան — Այս ընտրութիւ­ներին ես ներկայանում եմ իբրեւ քաղաքացի ընտրող եւ որեւէ կուսակցութեան կամ դաշինքի մաս չեմ կազմում, նաեւ Ազգային ժողովի պատգա­մաւորութեան թեկնա­ծու չեմ եւ փորձում եմ հանրային շահի գիտակցութեամբ առաջ­նորդուել։ Ես միայն կրթութեան մարզի աշխատանքներով եմ զբաղւում։ Ընտրողը իր քուէով ինչ-որ մի բան է արձանագրում եւ հաստատում։ Մեր երկրում հիմնարար փոփոխութիւնների պահանջը տիրապե­տող է նախ պարզ քաղաքացիի մօտ, որովհետեւ վերջինս այլեւս չի ուզում նախ­կինի պէս ապրել եւ նոր հեռանկար ունենալու պահանջ ունի։  Փոփոխութիւնների անհրաժեշտութիւնը զգալի է նաեւ ընտրութիւններին մասնակցող 9 դաշինք-կուսակցութիւնների մօտ, դրանք լինեն իշխանական կամ ընդդիմադիր կողմեր։ Իսկ եթէ Ապրիլի 2-ի ընտրութիւնները չարդարացնի ժողովրդի յոյսերը շատ պարզ է, որ յետընտրական գործընթացներ էլ պիտի լինեն, բայց դա ես կը համարեմ կորուստ, որովհետեւ ես ուզում եմ, որ այս ընտրական կառոյցը սկսի աշխատել, որպէսզի հանրային գիտակցութեան մէջ ձեւաւորուի թէ՝ արդէն Ազգային ժողով կազմուեց հասարակութիւնը ներկայացնող քաղաքական այն ուժերից, որոնք Սահմանադրութեան նոր օրէնքով մասնակցեցին ընտրութիւններին։ Եւ այս ընթացքը ինձ համար շատ կարեւոր է, անկախ այն բանից, թէ ո՛վ քանի տոկոս է շահել եւ անկախ իմ քաղաքական հայեացքներից։

«ՆՅ» — Ճիշդ է, որ ընտրական փոփոխութիւները անհրաժեշտ էին։ Բայց մենք տակաւին ակա­նատես կ՚ըլլանք հին աշխատանքի եղանակներուն, ինչպէս օրինակ՝ դպրոցներու մէջ ցանկագրութեան հարցը եւ այլն, որոնք բոլորն ալ սահմանադրական փոփոխութիւններուն հակառակ կը գործեն…։
Ա.Բ. — Իրաւացի, էք եւ փաստ է, որ Հանրապետական կուսակցութիւնը պատրաստ չէ իշխանու­թիւնը զիջելու։ Բայց ապրիլի 2-ին եթէ մենք տեսնենք քաղաքացի ընտրողների կողմից իրենց քուէն չվաճառելու վճռականութիւնը, դա արդէն յառաջրնթաց է նշանակում, եւ ես այդպէս համոզուած եմ։
Միւս կողմից, փոփոխութիւնները առընչւում են հանրային կեանքի բոլոր բնագաւառներին, ի հարկէ նաեւ կրթական մարզին։ Իսկ ինչ վերաբերում է դպրոցների տնօրէնների հետ կապուած ցանկագրութիւնների հարցին, ես պարզապէս պիտի ասէի, թէ ընդհանրապէս կրթական ոլորտը շատ անմխի­թար վիճակի մէջ է գտնւում, յատ­կապէս մարդկալին իրաւունքների յարգումի տեսակէտից։ Դա փաստում է, որ մեր հանրակրթութիւնը խարսխուած չէ սովորողը յարգելու պահանջի իրողութեան վրայ, որպէսզի ուսուցման ողջ ընթացքում ձեւաւորուի այն քաղաքացին, որ պիտի շարունակի գործել որպէս մարդկային իրաւունքները յարգող մարդ։ Այսօր Հայաստանում թիվ մէկ խնդիրը հասարակութեան ձեւաւորումն է, բայց ոչ թէ ինչ-որ հրաշքների տեսքով, այլ սովորա­կան հանրային մի կեանք, որտեղ քաղաքացին գիտակցում է իր դերակատարութեան, թէ ինք պէտք է Հայաստան ապրելու վճիռ կայացնի եւ առաջնորդուի այդ նոյն վճիռի թելադրանքով։ Այդ պա­րագային մարդիկ կը սկսեն իրենց կենցաղի ձեւը փոխել, ինչ-որ փոքր ներդրումներ կատարել, որոշ զոհողութիւններ անել եւ իրենց երեխաների ապագան կապել Հայաստանի հետ։

«ՆՅ» — Այժմ կեդրոնանանք «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի գործունէութեան վրայ։ Ասկէ 15 տարի առաջ միայն մայր դպրոցը գոյութիւն ունէր։ Իսկ այսօր ըստ երեւոյթին քանի մը մասնաշէնքեր աւելցած են, որոնք Պանկլատէշի տարբեր շրջանները իրարու առընչելու եւ կրթական տարածք մը ստեղծելու աշխատանքին կը ծառայեն։ Հետաքրքրական է գիտնալ, թէ ի՞նչը ձեզ ներշնչած է նետուելու այս յորձանքին մէջ։
Ա. Բ. — Ինչպէս Թումանեանն էր ասում՝ հօ մենք նորից աշխարհ չենք գալու, մեզ տրուածն ենք ետ վերադարձնում… Այս է իմ մանկավարժական հայեացքը, որ 1980-ից սկսած այս գործի մէջ եմ։ 1989 թուականից ի վեր արդէն «Մխիթար Սերաստացի» կրթահամտլիրի մէջ մշակում եմ հեղինակալին կրթա­կան ծրագրեր։ Գիտեք, մենք չկա­րողացանք անկախ Հայաստանում ստեղծել այնպիսի մի միջավայր, որտեղ մեր ցանկութիւնները եւ երազներր իրականութիւն դառնային։ Ես Պանգլատէշում յաջողեցի այդ գործր, որովհետեւ գիտակից էի թէ Հայաստանը ո՛չ միայն մեր հայրենիքն է, ո՛չ միայն մեր ծննդավայրն է, բայց մանավանդ մեր մշտական բնակավայրն է, որ պէտք է քո երեխաների համար գրաւիչ լինի, ունենայ գեղեցիկ ու մշակուած պարտէզներ…։

«ՆՅ» — Վստահաբար փոքր տարիքէն արդէն ունեցած էք այդ տեսլականը։
Ա.Բ. — Ես ծնուել եմ Երեւանում, բազմանդամ ընտանիքում, որի վերջին զաւակն եմ։ Հայրս ինձ համար նաեւ պապիկ էր, եւ ես այդ մեծ ընտանիքում լինելով ամէնից կրտսերը՝ չափազանց ազատութիւն ունէի։ Ուրախ մանկութիւն եմ ունեցել եւ լաւ յիշատակներ ունեմ։ Աքսոր տեսած եւ պատերազմի հաշմանդամ եղած հայրս օրինակ է հանդիսացել ինձ համար։ Իմ կարծիքով դպրոցի մէջ յաջողելու համար մեծ դեր է վերապահուել նաեւ ընտանիքին։ Այսօր ես էլ ընտանիքի հայր եմ եւ դպրոցի աշակերտները իմ զաւակներն են, քոյր-եղբայրներն են, ընկերներն են…։ Դպրոցը իրենց տունն է, բոլորը պատասխանատու են եւ պէտք է ծառայեն իրենց տան բարելաւման նպատակին։ Իմ կարծիքով ճակատի քրտինքով վաստակուած բարի աշխատանքր անպայման արդիւնաւէտ կը լինի։

«ՆՅ» — Սկիզբը երբ տնօրէն նշանակուեցաք, դպրոցը ի՞նչ հնարաւորութիւներ ունէր։
Ա.Բ. — Դպրոցը գտնուելով նորակառոյց թաղամասի մէջ, մեծ հնարաւորութիւններ ունէր, կային ծրագրեր, գաղափարներ, որոնք մնացել էին օդի մէջ եւ իրականութիւն չէին դառնամ։ 1989-ին, այսինքն՝ այս կրթահամալիրի ձեւաւորման շրջանին մեր հեղինակային խումբը յանդգնութիւնը ունեցաւ իր սեփական կրթական ծրագիրը մէջտեղ բերելու եւ կենտրոնանալու խնդիրների լուծման վրայ։ Գիտէք, թէ՛ խորհրդային շրջանում եւ թէ՛ այսօր ուսուցիչները, ցաւ ի սիրտ, լոկ կամակատարներ են եւ իրականութեան մէջ նրանք իրենց վատ արածի համար պատասխանատուներ չեն։ Դասագրքերը, դասաւանդման մեթոտները աշխատանքի կազմակերպումր կրթական ծրագրի դեկավարները կամ նախարարութիւնն է իրականացնում։ Ներկայիս էլ Հայաստանի 1400 դպրոցների մէջ այդ ընթացքն է կիրառւում։ Մէկ ուսուցիչը միւսից տարբերւում է միայն իր բարեխղճությամբ։ Ուսուցիչը չունի Սահմանադրութեամբ իրեն վերապահուած ազատութիւնները եւ այդ պատճաոով էլ չի կարողանում իր ստեղծագործ տաղանդը գործի լծել։

«ՆՅ» — Իսկ տնօրէնները ունի՞ն այդ ազատութիւները։
Ա.Բ. — Անշուշտ որ չունեն։ Նրանք սոսկ չինովիկներ են, ինչ-որ  յանձնարարութիւններ   կատարողներ։

«ՆՅ» — Բայց ի վերջոյ Անկախութիւնը նոր հորիզոններ բացաւ կրթութեան երկնակամարին վրայ։
Ա.Բ. — Ի հարկէ, անկախութիւնը նոր հնարաւորութիւնների դուռ բացաւ, բայց դա լաւ ձեւով չկարողացան օգտագործել։ Մեր գլխաւոր ներուժը նկատւող ազատութեան բարիքներից մարդիկ չկարողացան օգտուել իրենց տաղանդը դրսեւորելու առումով։ Իսկ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի հմայքը կայանում է մի խումբ ազատ մարդկանց աշխույժ եւ գործօն ընկերակցութեան մէջ, որովհետեւ միասնական եւ հաւաքական աշխատանքը ինքնին կրթութիւն է նշանակում։

«ՆՅ» — Այս կրթահամալիրին «Մխիթար Սեբաստացի» անունը դո՞ւք որոշեցիք, թէ նախապէս ալ այդպէս կը կոչուէր։
Ա.Բ. — Դպրոցը Մխիթար Սեբաստացիի անունով կոչելը մեր որոշումն էր։ Նախ որ Սեբաստացին մեծ հայագէտ էր եւ յետոյ էլ ես ուզում էի նմանուել Մխիթարեաններին, որոնք իրենց միաբանութեամբ կարողացան իրականացնել դպրական հսկայական աշխատանքներ եւ 300 տարի է, որ գոյատեւում են։ Ճիշդ է, որ մենք Սուրբ Ղազարի նման կղզի չենք, այլ մեր հայրենիքում ենք գտնւում եւ ուզում ենք մեր շրջապատի վրայ ազդել։

Բ եւ վերջին մաս (Ապրիլի 15)

«ՆՅ» — Հետաքրքրական է այն երեւոյթը, որ կրթահամալիրը իր մտայղացումով, կառոյցով եւ կրթական ծրագրով կը համախմբէ հասարակութիւնը իր բոլոր երեսակներով՝ կրթութեամբ, մշակոյթով, գեղարուեստով…:
Ա.Բ. — Այո՛, այդպէս է։ Այս կրթահամալիրը այն նոր միջավայրն է, որ բաց է եւ ազատ, առանց սահմանների, առանց որեւէ խտրութեան, մինչեւ վերջ՝ ներառական։ Մենք փորձել ենք ժողովուրդը վանող բոլոր արգելքները վերացնել եւ բացել լոյսի բոլոր մուտքերը։ Մեր դպրոցը նաեւ իր մաքուր շրջապատով բնապահպանական առողջ մթնոլորտ ունեցող հաստատութիւն է, ինչ որ շատ կարեւոր է, որովհետեւ կրթարանը անպայման նաեւ առողջապահական հաստատութիւն է։ Մեր դպրոցի մէջ փակ դոներ չկան, կղպանք չկայ, ցանկապատ չկայ, զանգակ չկայ, որպէսզի աշակերտը լինի ինքնավար, ինքնուրոյն եւ իրեն զգայ իր տան մէջ, լինի իր միջավայրի պարտիզպանը, կրթական ծրագիրը իր աչքերով տեսնի, լսի, հոտոտի, շօշափի եւ… ապրի։

«ՆՅ» — Ձեր այս հայեացքները ինչպէ՞ս կ՚ընդունուին Կրթութեան նախարարութեան կողմէ։
Ա.Բ. — Ասեմ, որ ընդհանրապէս նոր գաղափարները պէտք է անդադրում յառաջ մղել եւ երբեք չընկրկել։ Ես մանկավարժական գաղափարներին հետեւողական ծառայողն եմ եւ կարող եմ ասել, որ իմ կամքով, նուիրուածութեամբ եւ հոգատար աշխատանքով կարողացել եմ հասնել այդ նպատակին, բայց ոչ առանձին, այլ իմ շուրջը հաւաքուած նոյն գաղափարին ծառայող համախոհ գործակիցներով։ Ուրախալի երեւոյթ է, որ այսօր մօտ 130 ուսուցիչներ համախմբուել են այս կրթական ծրագրի շուրջ եւ պատրաստ են իրենց ստացածը վերադարձնել շրջապատին՝ Հայաստանի մէջ, թէ Հայաստանից դուրս՝ Արցախ թէ Ջաւախք։ Մենք մեր մանկավարժական առօրեայ փոխանակումներով տարածում ենք մեր կրթական ծրագիրր։ Այսինքն՝ մեր բաց համակարգը իր ստեղծագործական աշխոյժ եւ ոգեւորուած խմբերով անընդհատ տեղաշարժի մէջ է։ Այսօր մենք ամբողջ Հայաստանի մէջ փորձում ենք նմանօրինակ կենտրոններ ստեղծել, որովհետեւ դրա պահանջր կայ։
Միւս կողմից, իմ կարծիքով Հայաստանի մէջ տեսակէտների տարբերութիւնը կամ բանավէճը պէտք չէր թշնամութեան վերածել, այլ պէտք էր համապատասխան նախարարութեան եւ կառավարութեան հետ գործնական կամուրջներ հաստատել, նրանց հետ գործընկեր լինել։ Եւ այդպէս էլ եղաւ։ Բայց նաեւ օժանդակութեան առումով մենք նախընտրեցինք ո՛չ թէ մէկ կենտրոնի կամ մեծահարուստի, այլ 1.000-ի հետ կապ ունենալ, այսինքն՝ հազար ծնող, հազար ներդրող, որոնք գիտակից են, որ սա իրենց դպրոցն է, իրենց զաւակի օճախն է, եւ իրենք պէտք է դրա պատուիրատուն լինեն։

«ՆՅ» — Որքա՞ն է ձեր գործընկերներուն թիւը:
Ա.Բ. — Համագործակցում ենք մօտաւորապէս երկու հարիւր հոգիի հետ։ Մեր կրթահամալիրն են յաճախում շուրջ երկու հազար աշակերտներ եւ ուսանողներ։ Ունենք մանկապարտէզ, կրտսեր, միջին, լրացուցիչ դասարաններ, քոլէճ, եւայլն։

«ՆՅ» — «Մխիթար Սեբաստացի»-ի օրինակով արդեօք Հայաստանի այլ վայրերու մէջ ալ նման կրթական օճախներ հիմնելու հնարաւորութիւնը ունի՞ք։ Արդեօք կարիքը զգալի՞ է։
Ա.Բ. — Գիտէք, հիմա այդպիսի մի շարժում է ստեղծուել։ Պահանջը կայ, նման կրթահամալիր ունենալու համար օժանդակութեան ձեռք երկարողներ կան, բայց մենք գիտակից ենք, որ չի կարելի շտապել, որովհետեւ այլ վայրեր կրթական ծրագրի տեղափոխումը այդքան էլ հեշտ գործ չէ։ Դրա փորձը ունենք։ Մենք մինչեւ 1994 թուականը ունեցել ենք մասնաճիւղեր Եղէգնաձորում, Աշտարակում եւ չենք յաջողել, որովհետեւ տեղացիները ուրիշ պատկերացումներ ունէին, եւ մենք էլ ամբողջովին կայացած եւ ձեւաւորուած չէինք։ Հետեւաբար, մենք չէինք կամենայ երկրորդ անգամ էլ ձախողել եւ մեզի նման սխալներ թոյլ տալ։ Ասեմ, որ արդէն 2018-2020 թուականների համար կառավարութեուն ներկայացրել ենք կրթահամալիրը տարածելու մեր հայեացքներր։ Ի մէջ այլոց տեղեկացնեմ, որ մեր կրթահամալիրի կայք այցելողների թիւը գերազանցում է օրինակ՝ Երեւանի Պետական համալսարանի կամ Ամերիկեան համալսարանի կայք այցելողներին։ Մեր կայքը «խօսում» է հանրային ընդհանուր հետաքրքրութիւնների մասին։
Ես ամենայն լրջութեամբ ասում եմ, որ նոյնիսկ Փարիզում էլ կարելի է նման մի կրթահամալիր ստեղծել, որովհետեւ — ինչպէս ասացի — մենք բաց սահմաններ ունենք եւ լեզուական խոչընդոտներ չկան։

«ՆՅ» — Ձեր դպրոցի շրջանաւարտները որքանո՞վ հետաքրքրուած են իրենց սորվածը տարածելու այլ վայրեր։
Ա.Բ. — Օրինակով խօսելով ասեմ, որ մեր քոլէճը պատրաստում է դաստիարակներ, որոնք մեր դպրոցից շրջանաւարտ լինելուց յետոյ դասաւանդում են մանկապարտէզում կամ նախակրթարանում եւ այսպիսով աւարտող ուսանողը մայր օճախի հետ մնայուն կապ է հաստատում։ Մեր մօտ ենթակայութիւնր ոչ թէ վարչական, այլ հօգեւոր եւ գաղափարական է, այսօր մենք մի տեսակ դաշնութիւն ենք ստեղծել եւ ներդաշնակ ձեւով ենք գործում։

«ՆՅ» — Իսկ համալսարան մուտք գործող ձեր ուսանողները ինչպէ՞ս կ՚ընդունին բարձրագոյն կրթութեան այդ նոր համակարգը։ Մէկ համակարգէն միւսին անցնիլը հեզասահ կ՚ըլլա՞յ։
Ա.Բ. — Մեր ուսանողները պէտք է իրավիճակը փոխելով շատ արագ յարմարուեն կացութեան աոանց որեւէ գիջում անելու։ Ոգեւորիչ երեւոյթ է, որ մեր շրջանաւարտները բազմազան մասնագիտութիւններ ունեն՝ գեղարուեստ, թատրոն, երաժշտութիւն, եւ այլն։ Այդ առումով նրանք կարող են դիւրութեամբ մուտք գործել որեւէ համալսարան։ Մեր դպրոցը աւարտողները միւսներից տարբերւում են եւ աչ քի են րնկնում իրենց ստեղծագործութեամբ, ինքնուրոյնութեամբ, ազատութեամբ, ինքնավստահութեամբ ու մանաւանդ հաշտարար գործունէութեամբ։

«ՆՅ» — Կրթական դաշտին մէջ թուային աշխարհը մուտք գործած է։ Հմայիչ է, քաշողական։ Աչքի ընկնող նորարար հաստատութիւններ երեւան եկած են, որոնց մասին շատ կը խօսուի։ Դուք ինչպիսի՞ մօտեցում ունիք օրինակ «ԹՈԻՄՕ»–ի եւ «ԱՅԲ»–ի դպրոցներուն կամ կրթական կառոյցներուն նման նորարար ստեղծագործական կեդրոններու նկատմամբ։
Ա.Բ. — «ԹՈՒՄՕ»-ն ամողջովին տարբեր կենտրոն է։ Այնտեղ յաճախողները լրացուցիչ կրթութիւն են ստանում։ Ես մեծ յարգանք ունեմ այդ կենտրոնի պատասխանատուների նկատմամբ։ Բայց իմ կարծիքով «ԹՈՒՄՕ»-ն եւ նման կենտրոնները պէտք է հանրակրթական դպրոցի վերածուեն։ Այսօր «ԹՈՒՄՕ»-ն եւ «ԱՅԲ»–ր դարձել են իշխանութիւնների փայփլող հայելին, ինչ որ արդէն վտանգաւոր երեւոյթ է։

«ՆՅ» — «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրին մէջ ներգրաւուա՞ծ են ճարտարագիտական նորագոյն մեթոտները։
Ա.Բ. — Մենք դպրոցի մէջ իրականացնում ենք «մետիակրթութիւն», որտեղ թուայնացման բոլոր միջոցները մեր երեխաների տրամադրութեան տակ են, այսինքն կրթահամալիրը համացանցային կապով միացած է աշխարհի հետ։

«ՆՅ» — Կրնայի՞ք յաւելեալ բա-ցատրութիւներ տալ «մետիակրթութեան» մասին։
Ա.Բ. — Այլ խօսքով մեր ուսուցիչներն ու աշակերտներր այլեւս թուղթ ու գրիչով չեն աշխատում, այլ՝ նօթպուքով, պլոկներով։ Բայց այս նորարար միջոցներր մեր ուսանողների համար պարզապէս գործիքներ են, որոնք ծառայում են զանազան արհեստների, գեղարուեստի եւ գիտութիւնների մէջ հմտանալու նպատակին, որովհետեւ Հայաստանի մէջ բոլորը չէ որ ծրագրաւորողներ պիտի դառնան։ Միաժամանակ արդարեւ նորարար միջոցներով կեանքը աւելի գրաւիչ եւ դիւրին կը լինի։

«ՆՅ» — Ի՞նչ է ձեր կարծիքը միջազգային կրթական համակարգին մէջ աշխատող դպրոցներու ոճին եւ մեթոտներուն նկատմամբ, ինչպէ՞ս է պարագան Դիլիջանի միջազգային դպրոցին։
Ա.Բ. — Նախ ասեմ, որ ես շատ խաղաղ հայեացք ունեմ։ Մեր մօտեցումն այն է, որ ընդհանրապէս մրցակիցներ չունենք, այլ ունենք տարբեր գործընկերներ։ Բայց կարծում եմ, որ միջազգային միջազգային այդ դպրոցները «բիզնես-նախագծեր» են, եւ լաւ չէ, որ Հայաստանի իշխանութիւնները դրանք ներկայացնեն որպէս լաւագոյն օրինակներ, որովհետեւ դրանք մեր հայրենիքի հանրակրթարանների հայելին չեն, հասարակութեան լայն խաւը չեն ներկայացնում։ Հանրակրթութիւն նշանակում է ընդհանուր կրթութիւն, որ մատչելի է իւրաքանչիւրին։ Հանրակրթութիւն նշանակում է մեր հարիւր հազար երեխաների ամէնօրյա կրթութիւնը։

«ՆՅ» — Միջազգային այդ դպրոցներու փիլիսոփայութեան մէջ ներառուած է նաեւ միջազգային մարդը, միջազգային Հայը կերտելու հեռանկարը։
Ա.Բ. — Բայց այդ միջազգային դպրոցը մեկուսացնում է անհատին, կտրում է նրան հայ գիւղից, իր արմատներից։ Իսկ տուեալ անձն էլ ընդունում է այդ բոլորը, որպէսզի բանակում չծառայի, զոհուելու վտանգ չունենայ եւ Հայաստանից հեռանայ։ Իմ կարծիքով այդ գործընթացը ծառայում է յատկապէս արտագաղթին: Իսկ եթէ անհատը իր կամքով ուզում է աշխարհաքաղաքացի դառնալ այդ դէպքում պետութիւնը ինչու է խառնւում այդ գործին։ Այս բոլորի արդիւնքում արդեօք մեր հասարակական կեանքը փոփոխութեան ենթարկուե՞ց։ Բնականաբար՝ ո՛չ։ Իսկ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը ոչ թէ մեկուսանում է ժողովրդից, այլ ընդհակառակն բացւում է ժողովրդին։

Տեսակցեցաւ՝ Ժիրայր Չոլաքեան

Հարցազրույցը՝ նաև ֆրանսերեն համարում։

*Սա հարցազրոյցը կատարուած է Ապրիլ 2-ի խորհրդարանական ընտրութիւններու նախօրեակին։