Ռեժիմը կարգավորող ուժ ունի, իսկ կիրակին միշտ ինքնակոչ է: Ես արձակուրդային իմ ազատությամբ բաց թողեցի ամենօրյա, առավոտ կանուխ՝ 05-08-ը, իմ աշխատելու, գրելու ժամերը: Քնել եմ: 08-ին արթնացա, վստահ, որ կիրակի է, ու մինչև կեսօր կկարողանամ սկսել ու ավարտել իմ օրվա գիրը: Նազենի Հովհաննիսյանը խառնեց իմ հաշիվները: Աստղերը մեր կյանքում տնօրինում են:
Ես, Դավիթը, Արմինեն, իմ փեսա Գարիկը Նազենիի առաջնորդությամբ ընտանեկան-հարազատական այցեր կատարեցինք: Այցելեցինք իմ մեծ քրոջը, հետո՝ փոքր քրոջը, հետո՝ կրտսեր Նազենիին: Օրագիր չդառավ, պատուհաս՝ իրիկնագիր դառավ: Ավելացրեք սրան Դավիթ Բլեյանի չքնելու որոշումը:
Նազենի Հովհաննիսյանը պնդում է, որ Դավիթը լրիվ հայրիկին է նմանվել: Առաջ՝ նման չէր , հիմա՝ տարբեր չէ: Ցանկացած հոր կարելի է կաշառել այսպիսի դիտարկմամբ:
Մանկավարժության մեջ ես ինքնուս եմ, ինքնադաստիարակ:
Նախ՝ ընտանեկան մանկավարժական, մասնագիտական «շկոլայի» բացակայությամբ չէի կարող մանկավարժությունը որպես մասնագիտություն յուրացնել: Մանկավարժական մասնագիտությունը մեզանում ընտանեկան կրթությամբ փոխանցվել-փոխանցվո՞ւմ է, չգիտեմ: Գիտեմ, որ բժիշկների ընտանիքներ մեր իրականության մեջ շատ կան: Իմ հայրն ու մայրը գրագետ չէին ուղիղ իմաստով՝ մայրս գրել, կարդալ չգիտեր, հայրս՝ չէր գործածում: Հայրս՝ նշանավոր Շամխալբեկը, իմ գիտակից կյանքի հերոսը, Նախիջևանի թուրքերի հետ առևտրով էր պահում մեր մեծ տունը. բոլոր հաշիվներն անում էր բանավոր: Բանավոր էին արվում բոլոր գործարքները առևտրային, փող տալ-վերցնելը, ապրանքներն ի պահ տալը, փոխանակելը. ամեն ինչ: Մենք մեծացել ենք ապահովության մեջ. նկատի ունենալով մեր ընտանիքի մեծությունը` կարող ենք եզրակացնել, որ հորս բիզնեսը ծավալով, փոքր-միջինից բարձր էր:
— Ա՜յ պապ, բա որ քեզ խաբեն,- հաճախ զգուշացնում, զարմանում էինք մենք:
— Շան տղա, թուրքը հայ չի, առևտրի մեջ չի խաբի:
Իմ թվաբանությանը վստահում էր, թույլ էր տալիս, որ ես երբեմն գրավոր հաշվեմ, կշռեմ, թուրքերի հետ իր օրվա գործարքները, օրվա արդյունքները… Մի անգամ պայծառացա.
— Պա՜պ, սխալ եմ գտել, թուրքերը քիչ են ապրանք բերել… չգիտեմ քանի ջվալ ու քանի կիլո՝ ոսպ, լոբի ու սիսեռ:
— Չի կարող պատահի…,- անվրդով էր հայրս,- նորից հաշվի…:
Հաշվել, կշռել, չափել` ստիպված էի, ու հեշտ գործ չէր. ծանր էին ջվալները, մեկը մյուսի վրա: Եղբորս՝ Ստեփանին, փողի խոստումով գործի դրեցի: Հայրս ճիշտ էր. ես սխալվել էի: Նախիջևանի թուրքերը ամեն ինչից ավելիով էին բերել:
Հայրս չէր կարդում, գրում: Հիշում եմ՝ Սև շուկայում մի տետրի վրա ինչ-ինչ նշումներ էր անում, որոնց այդպես էլ ես հասու չեղա: Սրա փոխարեն՝ լավ, շատ լավ պատմող էր հայրս: Կենդանի, հետաքրքիր, անսպառ…: Մայրս ոչ միայն գրագետ չէր, ասել եմ արդեն իմ գրում, ի՜նչ գրել-կարդալ, գրած թուղթ որևէ՝ չէր թափի, խնամքով կվերցներ հատակից, թափթփված սեղանից, կպահեր: Այսպիսի ակնածանքի հասնող օրինակ՝ գրի նկատմամբ: Մեկ էլ՝ պատի մեծ ժամացույցի սլաքով գիտեր ժամերը: Այսքան ժամ պիտի նստես գրքերի առաջ. դաս ունես, չունես, տնային տվել են, չեն տվել… իրավունքի ընկալում չուներ մայրս:
— Քեզնից առաջինը պիտի չլինի.- դա որպես վիրավորանք էր ընդունում.- ո՞ւմ մերն ա, քո մորից լավը…
Մարդիկ հակված են իրենց ստացած կրթությունը, սրանով՝ իրենց դպրոցը, իրենց ուսուցիչներին, իրենց գրքերը, իրենց ժամանակը, իրենց «սովետը» բացառիկացնելու: Ես այդ ախտով վարակված չեմ եղել երբեք, թեև իմ բլոգապատումից երևում է, ունեցել եմ լիարժեք մանկություն, պատանեկություն, երիտասարդություն: Արդար լինելու համար վստահաբար ասում եմ, որ Վահան Տերյանի անվան թիվ 60 դպրոցը, որտեղ սովորել եմ հավեսով 1962-72թթ, քաղաքի լավ համարում ունեցող դպրոցների շարքում էր:
«Բա որ խորհրդային կրթությունից բողոքում ես,- հարցնում են,- որտեղի՞ց քո գիտելիքները»: Ա՜յ, այստեղ է արատը, և այստե՛ղ է կրթության նորացման, հեղաշրջման ակունքը: