«Արար» ամսաթերթ, 1 հունիս, 1993 թ.

—  Պարոն Բլեյան, Ձեր տնօրինած «Մխիթար Սեբաստացի» կրթօջախը առաջինն է հանրապետությունում, ուր թատրոնը դարձել է հանրակրթական առարկա: Որքանո՞վ է, ըստ Ձեզ, արդարացված այդ քայլը: 

—  Մեր դպրոցի թատրոնի ծրագրերում, որոնց հեղինակը իմ շատ սիրելի Գեորգի Վանյանն է, բավական հստակ ամենը շարադրված է: Մանկավարժական կրթական հայեցակարգում,սկսած նախակրթարանից,մենք մեծ տեղ ենք տալիս երեխաների ստեղծագործական հնարավորությունների ու երևակայության զարգացմանը: Միջին դպրոցում արդեն ուշադրություն ենք դարձնում երեխաների ինքնադրսևորմանը, ինքնարտահայտմանը, ինքնահաստատմանը: Թատրոնն այդ առումով լայն հնարավորություն է տալիս: Ես հավատում եմ թատրոնի ուժին: Տարիների մեր փորձը ցույց է տալիս, որ խնդիրը ոչ միայն կիրթ հանդիսատես դաստիարակելն է: Մենք, անշուշտ, հասկանում ենք, որ հազարավոր երեխաներից մեկը, երկուսը միայն պիտի դառնան դերասան: Սակայն ասածս ինքնադրսևորման հնարավորությունը պիտի դառնա հանրակրթական միջոց: Մենք լիուլի օգտվում ենք այդ միջոցից:

—  Ձեր կրթական համալիրի Ավագ դպրոցում (գիմնազիայում) բնագիտական ու հումանիտար հոսքերին ավելացավ ևս մեկը՝ գեղարվեստի հոսքը՝ թատրոնի, հեռուստալրագրողի, կերպարվեստի և երաժշտական դասարաններով: Դուք հույս ունե՞ք, կամ, ավելի ճիշտ, ենթադրո՞ւմ եք, թե մոտ ապագայում կարող է ստեղծվել բուհի կարգավիճակ ունեցող գեղարվեստի դպրոց:

—  Եթե կյանքը նոր անակնկալներ չմատուցի, նոր ուսումնական տարում մենք պիտի ունենանք բարձրագույն աստիճանի երկու դպրոց: Մեկը Գեղարվեստի բարձրագույն դպրոցն է, մյուսը՝ Օրիորդաց վարժարանի երկրորդ աստիճանը: Ոչ միայն ցանկություն ու հույս կան: Կան պատրաստի ծրագրեր, ունենք նյութական հնարավորություններ: Գլխավորն այն է, որ ունենք օժտված ուսուցիչներ, մասնագետներ, որոնք իրավոնք ունեն ավարտուն դարձնելու իրենց մանկավարժական գործունեությունը, այսինքն՝ ունենալու իրենց գործի շարունակողներ:

—  Վերադառնանք թատրոնին: Ձեր կրթօջախում արդեն որոշակի փորձ է կուտակվել թատրոնի դասավանդման ուղղությամբ: Կխնդրեի մի քանի խոսքով ներկայացնել այն:

—  Բեմ բարձրանալը մեծ իրադարձություն է երեխայի համար: Դա հոգեբանական արգելքի որոշակի հաղթահարում է: Հաղթահարումն այն կարծիքի, թե բեմը ընտրյալների, հատուկ երեխաների համար է: Երեխաները սովորում են մարդկանց հետ շփվել, մարդկանցից չվախենալ, չամաչել: Շատ կարևոր է լսարանին տիրապետելը, մեծ լսարանից չվախենալը: Թատրոն առարկան տալիս է հնարավորություն նոր արժեքների հաստատման առումով: Շատ ենք խոսում «նոր դպրոցի» մասին: Ասում ենք՝ նոր դպրոց, հայոց դպրոց, ազգային դպրոց, ժամանակակից դպրոց, ինքներս մեզ հաշիվ չտալով, թե ինչ դպրոց է դա: Ինձ թվում է, պետք է սկսենք այն արժեքներից, որոնք դավանում է քաղաքակիրթ աշխարհի դպրոցը և փորձենք այդ արժեքները հաստատել: Խոսքը ոչ միայն հավերժական, քրիստոնեական արժենքերի մասին է, այլև այն արժեքների, որոնք իրավունք ունի դպրոցից պահանջելու տվյալ հասարակությունը տվյալ ժամանակաշրջանում:

Փորձեմ թվարկել այդ արժեքներից մեկ-երկուսը: Ինձ համար շատ կարևոր է բայրացկամությունը, դիմացինին պարզապես օգտակար լինելու ցանկությունը, դիմացինի մեջ գործընկեր տեսնելու կարողությունը:

Թատրոնը երեխաների համար կոլեկտիվ աշխատանք կատարելու փորձ է: Երբ երեխան կամ ամբողջ դասարանը պատրաստվում են լինել գործընկերներ, փորձում են ճիշտ դերաբաշխում կատարել, գնահատել դիմացինի ուժեղ ու թույլ կողմերը: Երեխան պիտի կարողանա ասել. «Նա լավ է նկարում, թող նա էլ պատրաստի դեկորները, իսկ այս դերը ես լավ չեմ խաղում, ընկերս ավելի լավ կխաղա»:

Բացի կոլեկտիվ ստեղծագործական աշխատանքից, թատրոնը երեխային հնարավորություն է տալիս իրեն կողքից տեսնելու, գնահատելու:

Չմոռանանք նաև այն խորհրդի, հրաշքի մասին, որը հենց թատրոնն է: Մի կողմից կյանքը, առօրյան՝ իր մեծ ու փոքր հոգսերով, իսկ մյուս կողմից, գծից այս կողմ՝ մեկ ուրիշ աշխարհ, որն անվանում ենք թատրոն: Իրոք, հրաշալի է, երբ անցնում ես այս գիծը, և այդ պայմանականության մեջ մեծ հաղորդակցություն է կատարվում, մեծ խորհուրդ կա:

—  Մանավանդ, որ երեխաների մեջ ի սկզբանե կա խաղալու հատկությունը: Խաղալ սիրում են: Եվ, իմ կարծիքով, ավելի լիարժեք, համակողմանիորեն զարգացած մարդ կդառնան այն երեխան, ում խաղն ու մանկությունը չի խաթարվում, չի «գողացվում»:

—  Այո, թատրոնը որպես խաղ: Իսկական, կենդանի, մեծ խաղ: Խաղ, որը զարգացնում է: Խաղալով երեխան ճանաչում է աշխարհը: Այլափոխելով ու կերպարանափոխելով այս աշխարհը սարքել իրենը՝ հարազատ ու ճանաչելի: Խաղալով երեխան պարզապես մեծանում է:

—  Պարոն Բլեյան, Ձեր դպրոցն ունի իր հեռուստակենտրոնը: Երեխաներն այնտեղ փորձում են իրենք ստեղծել հաղորդումներ և իրենք էլ վարել դրանք: Հեռուստատեսույունը, դպրոցական հեռուստատեսությունը (հիանալի է հնչում) դառնում է թատրոնի յուրահատուկ շարունակությունը:

—  Նպատակը նույնն է՝ երեխայի, աշակերտի, ինչու չէ, նաև ուսուցչի ինքնարտայատումը:

Մենք ունենք նաև մեր հրատարակչությունը: Արդեն լույս են տեսել մեր կրթօջախի «Ծիր կաթին» թերթի, «Դպիր» և «Շաղեր» մանկավարժական ամսագրերի առաջին օրինակները: Դա էլ ինքնարտահայտման միջոց է:

Այսօր ակնհայտ է, որ այն արհեստական միջավայրը, որը կոչվում էր դպրոց, փլվում է: Այն առումով շատ է կարևորվում թատրոնի, կինոյի դերը: Ես շատ լուրջ եմ մոտենում այն սարքին, որը կինոխցիկ է կոչվում:

Աչքը, օպերատորի աչքը կարող է նկատել, արձանագրել այն, ինչ սովորոական աչքով չի երևում: Էկզյուպերին է ասել. ամենակարևորը սովորական աչքով չես տեսնի:

Կարծում եմ, մեծ աշխատանք է կատարված, պարզապես դա դեռ ուսումնական արժեք չի դարձել: Պիտի դառնա: Ամեն աշխատանքում կա մի փուլ, երբ թափով սկսածը տեղապտույտ է տալիս: Բայց դա ամենակարևոր փուլն է: Այժմ մենք այդ վիճակում ենք: Դա փորձություն է: Հարցն այն է, թե որքանով լուրջ է դպրոցը մոտենում իր գործին: Կմնա՞ն արդյոք դրա նախաձեռնողները: Այդ վերափոխությունները ուսման բնական շարունակությունն ենք համարում, թե՞ դիտում ենք որպես ուրիշներին զարմացնելու, ինքնատիպ երևալու միջոց:

Իմ կարծիքով, մենք հաղթահարում ենք այդ փուլը: Հետո գալու է երրորդ փուլը. դա հանրակրթական այն փուլն է լինելու, երբ կինոն ու լուսնանկարչությունը, ինչպես թատրոնը, ինչպես լրագրությունը, ինչպես մաթեմատիկան, ինչպես երաժշտությունը, իրենց տեղն են գրավելու դպրոցում, առանց իրար խանգարելու՝ լրացնելու են իրար՝ դառնալով այն միջավայրը, որը լիարժեք է երեխայի համակողմանի զարգացման համար:

 Հարցազրույցը վարեց Նունե Հախվերդյանը