«Մի կողմից հանրակրթության մասին օրենքով մենք հայտարարում ենք ստեղծականությունը, կարողությունների լիարժեք դրսևորումը, դրանց ինքնիրացումը որպես պետական քաղաքականության նպատակ, մյուս կողմից էլ՝ պետության կողմից կազմակերպվող այդ միասնական կոչվող քննություններով, որովհետև ԳԹԿ-ն կառավարությանը պատկանող ստորաբաժանում է, պարտադրում են ծնողներին ռեպետիտորության և դպրոցական տարիների զուբրիտի համար վերջին կոպեկը տալ, որ իրենց երեխան ընդունվի բուհ։
Այսօրվա քննությունների թեստերը, բոլոր առարկաների թեստերի մասին է խոսքը՝ առանց բացառության, թե՛ դպրոցական, թե՛ բուհի միասնական, դրանք բոլորը զուբրիտի վրա հիմնված բաներ են, և հեռավոր առնչություն ունեն աշակերտի մտածողության, ստեղծական կարողությունների հետ։ Այդ շտեմարաններից եկող թեստային առաջադրանքները ոչ միայն վտանգավոր, այլև վաղուց ավելորդ բաներ են, հասկանալի չէ , թե դրանք ում համար են, ինչի համար են»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նման համոզմունք հայտնեց «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի տնօրեն Աշոտ Բլեյանը՝ խոսելով արդեն իսկ մեկնարկած միասնական քննությունների ու դիմորդների՝ դրանց պատրաստված լինելու մասին։
Այս համատեքստում վերջինս նկատում է, որ երկու կարևոր քայլ պետք է պետական մակարդակով կատարվի, որոնք, սակայն, համառորեն չեն անում՝ հանել պարտադիր զինվորական ծառայությունից տարկետման հնարավորությունը, ինչպես նաև Աշոտ Բլեյանի խոսքերով՝ «վտանգավոր դարձած միասնական քննությունները», որպեսզի յուրաքանչյուր ցանկացող կարողանա բուհ ընդունվել, իսկ արդեն առաջին կիսամյակում ցուցաբերած առաջադիմությամբ կարգավորել տվյալ ուսանողի հետագա ուսումնառության հարցը։
«Տղաների պարագայում պետք է հանել տարկետման իրավունքը։ Այդ 20 բալերը, որ ստանում են, ես վստահ եմ, որ դրանց կեսից ավելին պատահական մարդիկ չեն, այսինքն՝ էն գլխից էլ պարզ էր, որ նրանք պետք է տարկետում ունենան՝ բանակում չծառայելու համար։ Այդ «օրինական խողովակը» ստեղծվել է, որպեսզի նախօրոք հայտնի դիմորդների մի խումբ կարողանան տարկետում վերցնել բակալավրիատից, հետո մագիստրատուրայից, հետո ասպիրանտուրայից, ընդ որում, անվճար են չէ՞ սովորում, ու ապահովված ընտանիքների տղաներ են, ուրեմն համ բանակում չեն ծառայում, համ էլ ուսման վարձ չեն վճարում։ Հետո էլ ԶԼՄ-ները գրում են, որ այս կամ այն մարդը դարձավ քաղաքապետ, պատգամավոր կամ նախարար, բայց նա բանակում չի ծառայել, է հա, որովհետև օրենքով դրված է ու ինքն այդ օրենքով չի ծառայել։ Դրա համար սկզբից հենց սա է պետք վերացնել։ Ասում ենք չէ, հիմա այսքան մարդ 20 բալ է ստացել, բայց հարց է ծագում՝ իսկ ովքե՞ր են այդ 20 ստացողները, իսկ ինչպե՞ս են նրանք այդ 20-ը ստացել, չէ որ նրանց պարագայում այդ 20 ստանալը գիտելիքի հետ հեչ կապ չունի։
Այս տեսքով քննություններն անիմաստ են ու վտանգավոր։ Ոչ մի համալսարանում այսօր մրցույթ չկա, բոլոր մասնագիտությունների համար բավականին թափուր տեղեր կան, իսկ այդ պարագայում ո՞ւմ է պետք այդ քննությունը։ Մարդն ուզում է վճարել և գնալ սովորել, ուրեմն թող գա սովորի, բուհն էլ թող գնահատի նրա կարողությունները, սովորելու ձգտումը, մի կիսամյակում այդ ամենը կերևա չէ՞: Այսինքն՝ բուհում այդ մասնագիտական ուսուցմանը պետք է խիստ ուշադրություն դարձնել, դա թողած՝ ընկել են բալերի ու չգիտեմ ինչ քննությունների հետևից»,-ասաց նա։
Հարկ ենք համարում նշել, որ ըստ հրապարակված տվյալների՝ օրինակ, մաթեմատիկա առարկայի միասնական քննությունների արդյունքներն այդքան էլ գոհացուցիչ չեն։ Մասնավորապես՝ միջին միավորը կազմել է 11.5, անբավարար գնահատական է ստացել դիմորդների 11.8 տոկոսը, առավելագույն 20 միավոր վաստակել է 40 հոգի: Այս առարկայից քննություն հանձնելու համար դիմում-հայտ է ներկայացրել 4 հազար 408 դիմորդ:
Այս համատեքստում կրթահամալիրի տնօրենը շեշտեց․
«Այդ քննություններն իրական գիտելիքի, ասել է թե կարողության, ստեղծականության հետ կապ չունեն, դա ապուշացնելու հետ կապ ունի, որովհետև միայն դրան է նպաստում, ուրիշ ոչինչ։ Ծնողները վերջին կոպեկը տալիս են, որ անգիր անեն թեստերը, որ հետո էլ ձյունը մաքրող աղի պես շպրտվի դուրս, ոտքի կոխան լինի։ Զուբրիտի վրա ծախսված գումարն անիմաստ է, դա ժամանակ է մսխում, էներգիա ու փող է տանում, պետությանը ի՞նչ օգուտ դրանից: Որ ոլորտում է կարողանալու դպրոցի, բուհի շրջանավարտն աշխատանք գտնել կամ երկիր զարգացնել, առողջ հասարակություն ձևավորել, չէ որ իրենց այդ զուբրիտ արածն էլ կարճաժամկետ է, մի քանի ամիս հետո դա էլ են մոռանում։ Մեկ անգամ ևս կրկնում եմ՝ այս քննությունները գոնե առաջիկա տասը տարիների համար ավելորդ են»։
Ստեղծված իրավիճակում Աշոտ Բլեյանը գերխնդիր է համարում սովորողի ուսուցման համար հնարավոր բարենպաստ պայմանների ստեղծումը, առավել նպաստավոր միջավայրի ապահովումը, ոչ թե քննության կազմակերպումը։
«Մինչև սա Հայաստանում չլինի, կրթական համակարգի բարելավում մի սպասեք։ Պետությունը պարտավոր է դա ապահովել, ինչպես նաև նպաստավոր պայմաններ ստեղծել, որպեսզի խնայի մարդու ջանքերը, միջոցները, խելքը, որոնք մարդուն, սովորողին պատկանող կապիտալն են: Այսպիսով, իր ունեցածով ներդրում կատարի իր կրթության մեջ: Այս միասնական քննությունների սթրեսով հո չի, որն այսօրվա տեսքով ոտնձգություն է մարդու արժանապատվության և առողջության դեմ»,-եզրափակեց նա։